بهرام سلطان‌محمد – فعال دانش‌بنیان
صنعت هوانوردی جزو صنایع پیشرو و پیشران در دنیاست که در لبه تکنولوژی قرار گرفته است. باتوجه به ارزش ۱۱ میلیارد دلاری بازار ناوگان هوایی، بازار ۵ میلیارد دلاری تعمیر و نگهداری و بازار تحقیق و توسعه یک میلیارد دلاری که زمینه ایجاد بازاری ۱۷ میلیارد دلاری را فراهم آورده است، بنابراین باید گفت، توسعه ناوگان هوایی کشور متناسب با میانگین جهانی، می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد ۳۴۱ هزار شغل شود. گفتنی است، کشور حداقل به ۳۶۶ فروند هواپیما نیاز دارد که برای تامین آن تا سال ۱۴۱۰ حدود ۳۶ میلیارد دلار نیاز است تا ایران با میانگین دنیا همگام شود.
گفتنی است، دانش‌بنیان‌ها توانایی کافی در حل معضلات مربوط به فرسودگی و تعمیر و نگهداری صنعت هوایی را دارند که به‌تبع آن می‌توانند در کنترل هزینه‌ها نقش‌آفرین باشند. رشد و توسعه دانش‌بنیان‌ها در صنعت هوایی کشور نیازمند صبر و حوصله زیاد متولیان و فعالان این حوزه است، چرا که بازگشت سرمایه معمولا در بازه زمانی طولانی‌تری نسبت به دیگر صنایع مشابه نظیر خودروسازی اتفاق می‌افتد.
در چند سال اخیر متاسفانه سرمایه‌گذاری لازم در صنعت هوایی کشور انجام نشده است، در حالی که این صنعت در دنیا هم به‌عنوان یک صنعت زیرساختی به حساب می‌آید و دولت‌ها نقش بسیار مهمی در توسعه شرکت‌های هواپیمایی دارند. با اینکه بیشتر این شرکت‌ها خصوصی هستند، اما پشتیبانی دولتی و سرمایه اولیه دولتی بوده که این شرکت‌ها را تبدیل به غول‌های بزرگ صنعت هوایی در جهان کرده است. توسعه و پیشرفت در حوزه صنایع هوایی از توان شرکت‌های کوچک خصوصی برنمی‌آید و نیازمند سرمایه‌گذاری دولتی است؛ چرا که صنعت هواپیمایی یک صنعت سرمایه‌بر است و هزینه‌های زیادی را می‌طلبد تا به تولید برسد. همچنین زمان زیاد هم می‌طلبد تا شرکتی بتواند در این زمینه رشد کند و توسعه یابد. تولیدات در این صنعت زمانی می‌تواند مورداستفاده قرار گیرد که استانداردهای جهانی آن را تایید کرده باشد تا در نهایت به چرخه مصرف برسد.
تامین ایمنی، دیگر موضوعی است که اهمیت زیادی دارد و بی‌شک برای تامین ایمنی باید سرمایه دولتی در جریان توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان این حوزه قرار بگیرد. باتوجه به برگشت درازمدت سرمایه در حوزه صنایع هوایی غیرممکن است که بخش خصوصی بتواند استارتر این حوزه باشد، چرا که علاوه بر هزینه‌های بالایی که برای شروع فعالیت می‌طلبد، در مدت زمان کوتاه بی‌بازده است. به‌طور خوشبینانه یک شرکت دانش‌بنیان باید دست‌کم بین ۸ تا ۱۰ سال فعالیت کند تا محصول کار و فعالیت خود را برداشت کند.
این صنعت نقطه مقابل خودروسازی است که معمولا شرکت‌های خودروسازی صرفه اقتصادی خوبی را تجربه می‌کنند، هرچند در این صنعت هم موفق عمل نکرده‌ایم و پیشرفت‌های موردانتظار حاصل نشده است. یکی از اصلی‌ترین نیازهای کشور در صنعت هوایی پهپادهایی هستند که خدمات غیرنظامی ارائه می‌دهند. گفتنی است، اگر دانش‌بنیان‌ها در این زمینه فعالیت کنند، علاوه بر اینکه زودتر به نتیجه می‌رسند، توان علمی و فناورانه ما پاسخگو است، البته به‌شرطی که حمایت اولیه از سوی نهادهای دولتی نظیر معاونت علمی صندوق‌های مربوطه اتفاق بیفتد. ساخت پهپاد می‌تواند یک عرصه مهم برای فناوران به‌حساب بیاید.
به‌عبارت روشن‌تر، اگر دانش‌بنیان‌ها در این زمینه فعالیت داشته باشند، برد بیشتری را تجربه می‌کنند. بی‌شک توان کافی برای توسعه صنعت هوایی دارند و می‌توانند نقش‌آفرینی کنند. برای بالفعل شدن ظرفیت‌های دانش‌بنیان در صنایع‌هوایی افزون بر سرمایه‌گذاری، نیازمند توسعه زیرساخت‌های آزمایشگاهی هستیم. متاسفانه به‌دلیل فراهم نکردن زمینه برای رشد دانش‌بنیان‌ها بسیاری از نخبگان این حوزه جذب شرکت‌های بزرگ هواپیمایی در سراسر جهان شدند و امروز در کشورهای پیشرفته و شرکت‌های رده بالای صنعت هوایی دنیا فعالیت می‌کنند. توسعه پروژه‌های محصول‌محور باید با نظارت دانشگاه و توسط شرکت‌های دانش‌بنیان دنبال شود. اگر بتوانیم شبکه‌ای از شرکت‌های دانش‌بنیان این حوزه را گرد هم بیاوریم، کمک ویژه‌ای به طراحی و توسعه محصولات دانش‌بنیان فناوری هوایی صورت می‌گیرد و در این مسیر، مصمم هستیم.
