پشت پرده سیاست جدید بانک مرکزی در افزایش نرخ سود به ۳۰ درصد - افق اقتصادی

در همین راستا تازه‌ترین گزارش عملکرد بانک‌ها نشان می‌دهد اجرای سیاست گواهی سپرده خاص پیامدهای پسینی همراه داشته است؛ از جمله این پیامدها جابه‌جایی سپرده‌های بلندمدت به گواهی سپرده خاص بوده است؛ پس از آنکه انتشار گواهی سپرده خاص تمدید نشد برخی تحلیلگران این احتمال را مطرح کرده‌ بودند اما آمارهای بهمن با وضوح بیشتری این موضوع را نشان می‌دهد.

در بهمن ماه امسال بانک مرکزی در اقدامی دور از انتظار از انتشار ۲۸۰ همت گواهی سپرده خاص با نرخ سود علی الحساب بانکی ۳۰ درصد سالانه و با پرداخت سود ماهانه توسط شبکه بانکی خبر داد و هدف از این کار را تامین سرمایه در گردش واحد‌های تولیدی اعلام کرد که با استقبال چشمگیر متقاضیان همراه شد وتا قبل به پایان رسیدن مهلت یک هفته‌ای تعیین شده خریداری شد.

میزان سود اعلام شده برای گواهی سپرده‌ خاص به طور قطع از نرخ سود سپرده‌ها (یعنی ۲۰.۵ درصد سالانه فعلی) برای سپرده‌گذاران جذاب‌تر بود و همین امر موجب شد که در کمترین زمان این اوراق توسط متقاضیان خریداری شود.

بر اساس اطلاعیه بانک مرکزی، از چهارشنبه ۱۱ بهمن ‌ماه به مدت ۷ روز کاری مجوز انتشار ۲۰۰ همت گواهی سپرده خاص سهمیه به کلیه بانک‌های کشور را صادر شد. همچنین در راستای تامین مالی پروژه‌های پیشران و مولد با بازدهی بالا نیز مبلغ ۸۰ هزار میلیارد تومان مجوز صدور این گواهی به بانک‌های منتخب داده شد.

گواهی سپرده خاص، رقیب سرسخت سپرده‌های بلندمدت

بررسی‌ها نشان می‌دهد در بهمن ماه امسال که گواهی سپرده خاص منتشر شد ترکیب سپرده‌های بانکی با تغییرات قابل توجهی همراه شده است.

از ۲۹ بانک شبکه بانکی کشور تنها گزارش عملکرد ماهانه ۱۵ بانک پاسارگاد، رسالت، سامان، دی، صادرات، ملت، پارسیان، پست بانک، تجارت، خاورمیانه، سینا، گردشگری، موسسه اعتباری ملل، اقتصادنوین و کارآفرین در دسترس بوده که گزارش عملکرد بانک دی به علت به روز نبودن مورد بررسی قرار نگرفته است.

بر اساس این گزارش در بهمن ماه امسال همزمان با انتشار گواهی سپرده خاص بانک مرکزی، قریب به ۱۳۰ همت سپرده‌ از حساب‌های بلندمدت سه ساله خارج شده که به نظر می‌رسد ناشی از تغییر شیفت این سپرده‌ها به سمت گواهی‌ سپرده‌های خاص با سود بیشتر بوده است.

این امر در حالی رخ داده که بازگشت سپرده‌های ۳ ساله بانکی پس از ۸ سال توانسته بود گوی سبقت را از سپرده‌های یک ساله و دو ساله بگیرد و سهم قابل توجهی از سپرده‌های بانکی را به خود اختصاص دهد.

اواخر سال گذشته بود که براساس مصوبه شورای پول و اعتبار نرخ سود بانکی افزایش یافت؛ بر اساس این مصوبه به انواع سپرده‌های کوتاه و بلندمدت از پنج درصد تا ۲۲.۵ درصد سود تعلق گرفت؛ اما یکی از نکات قابل توجه مصوبه شورای پول و اعتبار بازگرداندن سپرده‌های بلندمدت ۳ ساله  پس از ۸ سال بود که داده‌ها نشان می‌دهد مورد استقبال گرم متقاضیان قرار گرفته و بخش قابل توجهی از سپرده‌های بلندمدت را به خود اختصاص داده است.

جذابیت ۳۰ درصد سود یا ریسک نقدشوندگی؟

آمارهای بانک‌های مورد بررسی نشان می‌دهد طی دوره یک ساله منتهی به پایان دی ماه سال جاری، میزان سپرده‌های بلندمدت یکساله حدود ۹۰ درصد افزایش یافته (معادل ۲۷۹ همت) و به ۵۸۹ همت رسیده، اما سپرده‌های دو ساله با افت بیش از ۶۰ درصد (معادل ۳۲۹ همت) مواجه شده و به ۲۱۲ همت رسیده؛ همچنین طی دوره مورد اشاره با گشایش سپرده‌های بلندمدت ۳ ساله قریب به ۹۰۰ همت سپرده جذب آن شده که رقم چشمگیری است، اما این روند در بهمن ماه تغییر کرد و در ۱۴ بانک مورد بررسی قریب به ۱۳۰ همت سپرده از حساب‌های بلندمدت ۳ساله خارج شده و تغییر وضعیت داده است.

سپرده‌های ۳ ساله که تا پیش از سال ۱۴۰۱ سهمی در مانده‌ سپرده‌های بانکی نداشت و برابر با صفر بود، در پایان دی ماه امسال سهمی ۲۱ درصدی را از سپرده‌ بانک‌های مورد بررسی به دست آورده بود که این سهم در بهمن ماه امسال همزمان با انتشار گواهی سپرده خاص بانک مرکزی کاهش یافته و به ۱۸ درصد رسیده است.

سهم مانده سپرده‌های سه ساله از کل مانده سپرده‌های بانکی (۱۴ بانک مورد بررسی) از ۲۱.۴ درصد در پایان دی ماه امسال به ۱۸ درصد در پایان بهمن ماه رسیده است؛ به بیان دیگر هم زمان با انتشار گواهی سپرده خاص بانک مرکزی بیش از ۳ درصد از سهم سپرده‌های بلندمدت ۳ ساله در شبکه بانکی کاسته شده است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد در بهمن ماه امسال هم زمان با انتشار گواهی سپرده خاص بانک مرکزی به طور کلی کاهشی در مانده‌ سپرده‌های کوتاه مدت رخ نداده و به نظر می‌رسد این گواهی برای افراد دست به نقدتر علیرغم سود بالا، همچنان جذاب نبوده و افراد کم‌ریسک‌تر که عموما سپرده‌های بلندمدت ۳ ساله داشته جذب این سپرده‌ها شده‌اند.