اقدام بانک مرکزی برای کاهش زندانیان چک/ تراکنش‌های قماربازان ۹۵ درصد ریخت - افق اقتصادی

به گزارش اکوایران؛ مهران محرمیان، معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی مهم­ترین اقدامات بانک مرکزی در حوزه فناوری­‌های نوین در سال ۱۴۰۲ را تشریح کرد و گفت: ۴۵۰ هزار دسته چک الکترونیک در شبکه بانکی صادر شده و هم‌اکنون زیرساخت­‌های لازم برای ارائه خدمات چک الکترونیک در ۳۰ بانک کشور مهیا است و طبق برنامه‌ریزی انجام شده تا سه سال آینده تمام چک‌ها الکترونیکی خواهد شد.

به گفته محرمیان، تاکنون ۲۲۴ هزار برگ/ فقره چک دیجیتال صادر شده است که از این تعداد ۱۹۴ هزار برگ آن به­‌صورت غیرحضوری نقد شده است. 

معاون فناوری­‌های نوین بانک مرکزی اظهار کرد که اکنون ۱۲ بانک در زمینه ارائه خدمات چک الکترونیک فعال هستند و زیرساخت‌های فنی چک الکترونیک در همه ۳۰ بانک کشور بطور کامل فراهم شده است، به این معنا که همه بانک­‌ها، چک الکترونیک سایر بانک‌­ها را می­‌پذیرند و نقد می‌­کنند. 

محرمیان تاکید کرد که به تدریج چک دیجیتال جای خود را در بین مردم پیدا خواهد کرد و با حذف فیزیک چک طی سه سال آینده همه چک­‌ها الکترونیکی خواهند شد.

به گفته معاون فناوری­‌های نوین بانک مرکزی، با ایجاد سقف اعتباری برای چک آخرین گام برای اجرای پروژه چک الکترونیک برداشته خواهد شد و در صورت اجرای آن آمار کلاهبرداری توسط چک، آمار چک برگشتی و زندانیان چک برگشتی بیش از پیش کاهش پیدا خواهد کرد.

محرمیان اظهار کرد که هنوز در استفاده از چک الکترونیک فرهنگ‌سازی به طور کامل انجام نشده است، اکنون چک‌های الکترونیک هر بانک در ابزارهای الکترونیک همان بانک قابلیت نقدشدن دارند و با توجه به اینکه مزیت اصلی این نوع چک این است که برای نقد شدن آن نیاز به مراجعه به شعبه نیست، زیرساخت‌های فنی نقد شدن چک هر بانک در ابزارهای بانک­‌های دیگر از طرف بانک مرکزی فراهم شده و باید بانک­ها توسعه ابزارهای خود را در دستور کار قرار دهند. 

معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی با اعلام اینکه پروژه‌های پیچک و صیاد در سال ۱۴۰۰ عملیاتی شدند، تاکید کرد: با اجرای این پروژه زمینه برای کاهش شدید آمار چک‌های برگشتی و زندانیان چک برگشتی فراهم شد. به‌نحوی که در سال ۹۶ در هر روز کاری ۱۰ نفر بابت چک برگشتی روانه زندان می­‌شدند، اما اکنون هر سه روز، یک نفر بابت چک برگشتی روانه زندان می­‌شود. 

محرمیان با اشاره به ارتقای زیرساخت‌های نظارتی بانک مرکزی در راستای نظارت دقیق بر خلق نقدینگی شبکه بانکی گفت: ‌با هماهنگی وزارت صمت و سازمان امور مالیاتی زمینه برای استفاده از فاکتورهای فروش و صورت حساب­‌های الکترونیک در گزینه «بابت» فراهم خواهد شد.

براساس معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی، به این ترتیب کسبه و فعالین اقتصادی مجبور به ارائه فاکتورهای خود به‌صورت فیزیکی و دستی به بانک­‌ها نخواهند بود و هم اکنون قابلیت استعلام فاکتورهای فروش از داخل شعب بانک­‌ها وجود دارد.

محرمیان تاکید کرد: بانک مرکزی برای شفاف ­سازی تراکنش‌های بانکی و مبارزه با پولشویی، علاوه بر شناسایی و نظارت بر مبداء و مقصد تراکنش‌­ها، موضوع تراکنش­‌های بانکی و گزینه «بابت» در نقل و انتقالات بانکی را مورد توجه قرار داده است. به این‌ترتیب که استفاده از گزینه «بابت مدیریت نقدینگی» در نقل و انتقالات بانکی برای انتقال وجه بین حساب­ اشخاص محدود شده و استفاده از این گزینه صرفاً در نقل و انتقالات بانکی مربوط به یک شخص حقیقی یا حقوقی امکان پذیر است. 

براساس اظهارات معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی، نظارت بر مبدأ، مقصد و موضوع نقل و انتقالات بانکی از مصادیق حکمرانی ریال است و در همین راستا محدودیت­‌هایی برای افرادی که به طرز مشکوکی از گزینه «بابت قرض و تأدیه دیون» در نقل و انتقالات بانکی خود استفاده می­‌کند در نظر گرفته شده است و اکنون افراد تا سقف مشخصی امکان استفاده از این گزینه را دارند.  

محرمیان به مهم­ترین دستاوردهای بانک مرکزی در حوزه فناوری‌های نوین در سال ۱۴۰۲ اشاره کرد و گفت: در سال­ جاری برای تحقق شعار سال و مهار تورم علاوه بر اتخاذ سیاست­‌های پولی و مؤلفه­‌های اقتصادی که بر کنترل نقدینگی، موضوع نظارت بانکی و پایش خلق نقدینگی بانک‌ها از اهمیت ویژه‌­ای برخوردار است، از این‌رو بانک مرکزی، ضمن ارتقای زیرساخت‌­ها و سامانه‌‌های نظارتی پیشین خود، به­‌منظور نظارت دقیق‌تر بر خلق نقدینگی شبکه بانکی با طراحی سامانه‌های جدید، نظارت بانکی را تقویت کرد. 

معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی افزود: بانک مرکزی در سال ۱۴۰۲ برنامه‌های جدیدی را در دستور کار خود قرار داد و با دریافت اقلام اطلاعاتی جدید از بانک‌­ها و تحلیل آن، اقدام به طراحی سامانه­‌هایی کرد تا فرآیند خلق نقدینگی توسط بانک‌ها را با دقت بیشتری مورد رصد و پایش قرار دهد.   

ارتقای مدل اعتبارسنجی

محرمیان با اعلام اینکه مدل فعلی اعتبارسنجی تنها ۳۰ درصد از ایرانیان را پوشش می‌­دهد، گفت: با عملیاتی شدن مدل جدید اعتبار سنجی این نسبت به ۱۰۰ درصد افزایش پیدا خواهد کرد، به ­علاوه با توجه به اینکه شرکت­‌های معتبر اعتبارسنجی دنیا دقتی حدود ۹۲ درصد دارند و با مدل جدید اعتبارسنجی دقت اعتبارسنجی از حدود ۶۰ درصد به ۸۷ درصد خواهد رسید، این افزایش دقت در اعتبارسنجی در حد استانداردهای جهانی است.

به گفته معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی، در همین راستا امسال تقویت و ارتقای مدل و فرآیند اعتبارسنجی در دستور کار بانک مرکزی قرار گرفت و با هماهنگی‌های صورت گرفته با سایر سازمان­‌ها مقرر شد، داده­‌هایی در اختیار بانک مرکزی قرار گیرد تا نظام و مدل جدیدی از اعتبارسنجی توسط بانک مرکزی طراحی شود که نواقص مدل فعلی را نداشته باشد. 

براساس اظهارات محرمیان، با همکاری خوب بین دستگاه‌های اجرایی با بانک مرکزی در حال حاضر اطلاعات خوبی  از وزارت رفاه، قوه قضائیه، زیرمجموعه­‌های وزارت اقتصاد مانند سازمان امور مالیاتی و فراجا در اختیار بانک مرکزی قرار گرفته است که در کنار بکارگیری اطلاعات بیمه، گمرک و قبوض تلفن همراه افراد به ارتقای مدل اعتبارسنجی کمک خواهد کرد.  

پروژه ریال دیجیتال 

معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی تاکید کرد که بانک مرکزی ایران جزو بانک­های پیشرو در ایجاد پول دیجیتال است، فاز پیش ­آزمایش ریال دیجیتال به اتمام رسیده، در سال جاری وارد فاز آزمایشی شده و در سال آینده نیز در جزیره کیش و پایلوت­‌های دیگر وارد فاز عملیاتی خواهد شد. با اجرای  این پروژه ظرفیت خیلی خوبی را برای ارتباطات بین­ المللی ایجاد نمود و در موضوع تحریم نیز کمک کننده خواهد بود. 

محرمیان افزود: همزمان با اجرای این پروژه اتصالات بین ­المللی بانک مرکزی تکمیل خواهد شد. زیرساخت‌های پرداخت کارتی ایران به زیرساخت­‌های پرداخت کارتی روسیه متصل می‌شود­، هم­چنین شبکه شتاب ایران به شبکه میر روسیه متصل می‌شود، به­ علاوه ارتباطات سامانه سپام و SPFS، ارتباطات مالی بین بانک­‌ها را به اندازه قابل توجهی تقویت خواهد کرد. 

معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی اعلام کرد که ماهیت ریال دیجیتال دقیقا مشابه اسکناس است و هیچ تفاوتی بین ریال دیجیتال از نظر ماهوی با اسکناس وجود ندارد و هر آنچه از منظر اقتصادی بر اسکناس مترتب است بر ریال دیجیتال هم مترتب است؛ با این تفاوت که در ریال دیجیتال نیاز به جابجایی فیزیکی پول وجود ندارد.

اجرای پروژه اصلاح نظام کارمزد

به گفته محرمیان، شبکه پرداخت، برای بهره‌برداری، به­ روز­رسانی و ایجاد نوآوری نیاز به نقدینگی و اصلاح نظام کارمزد داشت و اجرای پروژه سنگین اصلاح نظام کارمزد که طرح آن در سال ۱۴۰۱ تصویب شده بود، در سال ۱۴۰۲ با هماهنگی و رایزنی­ با سازمان‌های مربوط، همکاری خوب شبکه بانکی در حوزه بانکداری الکترونیک، فرهنگسازی عمومی و همکاری مردم اجرایی شد. 

معاون فناوری­‌های نوین بانک مرکزی تاکید کرد: اجرای این طرح در بلندمدت منجر به حذف اسکناس در حوزه پرداخت شده و اکنون نسبت اسکناس و مسکوک به کل پول در ایران جزو پایین­‌ترین و بهترین نسبت­‌ها در دنیاست.

تکمیل پروژه کهربا و پرداخت­های مبتنی بر NFC 

محرمیان اظهار کرد: یکی از مهم­ترین اقدامات بانک مرکزی در سال جاری تکمیل پروژه پرداخت­ های مبتنی بر NFC است که در سال ۱۳۹۹ از آن رونمایی شد و برای ارائه آن به مردم نیاز به همکاری بانک­ها بود. در حال حاضر کارت­‌های پنج بانک به پروژه کهربا متصل شده­ و مشتریان شبکه بانکی می­‌توانند از طریق موبایل و نزدیک کردن آن به دستگاه‌های پوز، بدون استفاده از رمز، با کاربری آسانتر و امنیت بیشتری پرداخت­‌های خود را انجام دهند. 

معاون فناوری­‌های نوین بانک مرکزی تاکید کرد: با عملیاتی شدن این پروژه و حذف کارت‌­های بانکی به­ صورت فیزیکی آمار Skimming (کلاهبرداری از طریق دسترسی به اطلاعات کارت­‌های بانکی اشخاص) به شکل قابل توجهی کاهش پیدا می‌‌‌کند. 

بهره‌برداری از سامانه پل ­پی در سال آینده 

محرمیان با اشاره به دیگر دستاوردهای بانک مرکزی در حوزه فناروی در سال ۱۴۰۲ گفت: بانک مرکزی در سال جاری ضمن تقویت سامانه پل همگام با استانداردهای جهانی، «پل­ پی» را نیز در بستر پل ایجاد کرد که امکان خرید و پرداخت‌­های دوره­ای مانند اقساط، اجاره و قبوض را بدون نیاز به وارد کردن رمز دوم یا cvv2 فراهم می‌­کند.

معاون فناوری­‌های نوین بانک مرکزی تاکید کرد: این سامانه علاوه بر تسهیل در پرداخت­‌های بانکی، امنیت پرداخت را نیز افزایش داده و پرداخت‌های دوره­ای آبونمان کسب‌وکارها را نیز تسهیل می­‌کند و هم اکنون کارهای فنی پل­ پی توسط بانک مرکزی به اتمام رسیده است و همه بانک‌ها به این سامانه تجهیز شده­ و در سال آینده بهره‌­برداری آن عملیاتی خواهد شد. 

کاهش ۹۵ درصدی تراکنش‌های قمار 

محرمیان درباره تمهیدات بانک مرکزی در حوزه مقابله با سایت‌های قمار اظهار کرد: در سال ۱۴۰۲ بانک مرکزی نظارت دقیق و منظم بر پی­ اس­ پی­ ها، پرداخت­‌یارها و سایر فعالان حوزه نظام­‌های پرداخت را بیش از پیش در دستور کار خود قرار داد و در این حوزه نظام خوبی برای نظارت بر تراکنش­‌های قمار شکل گرفت، به نحوی که با شفاف‌سازی اموری که فعالان حوزه پرداخت نباید انجام دهند، همکاری بین بانک‌ها، همکاری شبکه پرداخت و پرداخت ‌سازها که در نقل و انتقالات کارت به کارت دخیل هستند، یک کاهش ۹۵ درصدی در تراکنش‌­های قمار بوجود آمد که آمار مورد توجهی است. 

عملیاتی‌سازی سامانه سیاق

معاون فناوری­‌های نوین بانک مرکزی بهره‌برداری از سامانه سیاق با همکاری قوه قضاییه را از دیگر اقدامات بانک مرکزی درسال ۱۴۰۲ دانست و افزود: این سامانه در کنار سایر اقدامات بانک مرکزی اثر قابل‌ملاحظه‌ای در مقوله‌های مرتبط با توسعه دادرسی الکترونیکی و حرکت به سمت قوه قضاییه هوشمند خواهد داشت. 

محرمیان تاکید کرد: با بهره‌گیری از این سامانه زمینه برای حذف مکاتبات کاغذی و دیوان‌سالاری بین دستگاهی و از طریق گسترش تعاملات الکترونیکی بین نظام بانکی و دستگاه‌های قضائی فراهم شد و کلیه مراحل شناسایی حساب‌ها توسط مرجع قضائی، استعلام موجودی لحظه‌ای حساب و صدور دستور مسدودی و رفع مسدودی حساب، به‌صورت آنلاین و در لحظه و در تمام ساعات شبانه‌روز قابل‌انجام است. 

به گفته معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی، با استقرار این سامانه متوسط اجرای حکم از ۲۰۰ روز در سال ۹۴ به حداکثر ۴ دقیقه در سال ۱۴۰۲ کاهش پیدا کرده است که این امر، تأثیر به سزایی در تحقق عدالت اجتماعی، کاهش زمان رسیدگی و حصول نتیجه در پرونده‌های قضائی به نفع مردم و همچنین جلوگیری از عدم اجرای احکام قانونی به‌واسطه برداشت از حساب‌های تحت پیگرد خواهد داشت. 

براساس اظهارات محرمیان، رئیس قوه قضاییه در سخنرانی که در حضور مقام معظم رهبری داشتند از سامانه سیاق به عنوان انقلابی در قوه قضاییه یاد کردند. چرا که در گذشته فرآیند مسدودسازی حساب­‌های بانکی افراد بر اساس احکام قضایی مستلزم مراجعه حضوری به بانک­‌ها و صرف زمان طولانی بود، اما سیاق برای اولین بار، پیرو سامانه محچک ایجاد شد و در حال حاضر با دستوری که قاضی در قوه قضاییه صادر می­‌کند، به همان مبلغی که فرد محکوم شده موجودی حساب­‌های بانکی او طی چند دقیقه مسدود می‌شود. 

تجهیز مرکز مبادله ارز و طلا

معاون فناوری­‌های نوین بانک مرکزی درباره راه‌­اندازی مرکز مبادله ارز و طلا در سال ۱۴۰۲ گفت: امسال مرکز مبادله ارز و طلا با بکارگیری سامانه‌های متعدد تجهیز شد که این سامانه‌ها ابزارهایی را برای اجرای سیاست­‌های ارزی در حیطه بازار ارز و طلا در اختیار سیاست­‌گذاران، معاونت ارزی و رئیس کل بانک مرکزی قرار می­‌دهد.