به گزارش اکوایران، پایه پولی یا همان پول پرقدرت، به دارایی‌هایی از بانک مرکزی گفته می شود که به ازای آن‌ها پول در جامعه تزریق شده است. حجم پایه پولی در مرداد ۱۴۰۲ حدود ۹۵۲.۱ همت برآورد شده که نسبت به ماه مشابه در ۱۴۰۱ تقریبا ۴۱.۶ درصد معادل ۲۷۹ همت بیشتر است. همچنین این کل پولی در مقایسه با انتهای ۱۴۰۱ حدودا ۹۲ همت بیشتر شده و رشد ۱۰.۷ درصدی را رقم زده است. 

کاهش خالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی

اجزای پایه پولی از سمت منابع شامل خالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی، خالص بدهی دولت به بانک مرکزی، خالص بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی و سایر اقلام می‌شود.

 بررسی اجزای این کل پولی حاکی از این است که خالص دارایی خارجی بانک مرکزی(عمدتا ارز) در مرداد سال جاری هم در مقیاس سالانه و هم نسبت به انتهای ۱۴۰۱ کاهش یافته است. به همین ترتیب ارزش خالص دارایی‌های بانک مرکزی در نیمه تابستان ۱۴۰۲ حدود ۵۲۱ همت به ثبت رسیده که در مقایسه با مرداد ۱۴۰۱ حدود ۶۸ همت کاهش و نسبت به اسفند ۱۴۰۱ تقریبا ۱۶۱ همت کمتر است. 

برخی کارشناسان عنوان می‌کنند کاهش خالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی می‌تواند دو دلیل داشته باشد؛ نخست اینکه ممکن است درآمدهای نفتی دچار کاهش شده باشد، دوما ممکن کاهش خالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی ناشی از ارزپاشی در اقتصاد با هدف ثابت نگه داشتن نرخ ارز باشد.

برداشت دولت از سپرده‌هایش نزد بانک مرکزی در مرداد ۱۴۰۲

مطالعه جزئی دیگر از پایه پولی یعنی خالص بدهی دولت به بانک مرکزی حاکی از بیشتر شدن سپرده‌های دولت نزد بانک مرکزی نسبت به مرداد ۱۴۰۱ و کاهش پیدا کردن آن نسبت به انتهای سال ۱۴۰۱ است. باتوجه به بیشتر بودن مطالبات دولت از بانک مرکزی نسبت به بدهی‌های آن، در کل پایه پولی در مرداد ۱۴۰۲ از این ناحیه کاهش یافته است. بنابراین خالص بدهی دولت به بانک مرکزی از منفی ۵۴ همت در مرداد سال گذشته، به منفی ۱۹۸.۵ در انتهای ۱۴۰۱ و نهایتا به منفی ۶۹.۸ همت در نیمه تابستان امسال رسیده است.

اصلی‌ترین بخش پایه پولی در نیمه تابستان ۱۴۰۲

در مقابل، سومین جز و مهمترین بخش پایه پولی یعنی خالص بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی، اصلی‌ترین دلیل رشد پایه پولی در مرداد ۱۴۰۲ بوده است. مشاهده می‌شود در ماه مشابه سال ۱۴۰۱، بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی به ارزش ۱۷۰ همت، تنها ۲۵.۴ درصد از پایه پولی را تشکیل می‌داد. این درحالیست که سهم این بخش از پایه پولی به ۴۵.۴ درصد در انتهای ۱۴۰۱ رسید. این افزایش تا مرداد ۱۴۰۲ ادامه دار بوده و نهایتا در این ماه، بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی، بیش از ۵۲.۵ درصد از پایه پولی به ارزش ۵۰۰ همت را تشکیل داده‌اند. 

افزایش سهم خالص سایر دارایی‌های بانک مرکزی از پایه پولی

همچنین خالص سایر دارایی‌های بانک مرکزی نیز که آخرین جز از پایه پولی به شمار می‌آید، در مرداد ۱۴۰۱ حدود منفی ۳۳ همت بود، در انتهای اسفند ۱۴۰۱ به منفی ۱۵ همت رسید و در مرداد سال جاری به مثبت ۴ همت رسیده است.