اکوایران: گزارش‌های منتشر شده از بانک مرکزی نشان می‌دهد علی‌رغم ثبات حجم پول تزریق شده در بازار باز طی هفته اخیر، نرخ بهره بین بانکی افزایش پیدا کرده است. بررسی تغییرات این نرخ از ابتدای سال نشان‌دهنده تلاش‌های بانک مرکزی برای کنترل نوسان‌ها در اقتصاد است.
به گزارش اکوایران، به عقیده برخی اقتصاددانان نرخ بهره بین بانکی یکی از قیمت‌هایی است که با سایر نرخ‌های بهره و سطوح قیمت کالاها در ارتباط است. بنابراین در برخی از کشورها این مسئله عنوان شد که سیاست‌گذار پولی برای کنترل نوسان‌های اقتصادی می‌تواند از نرخ بهره بین بانکی به عنوان یک نرخ بهره میانی استفاده کند؛ در این صورت با کنترل این نرخ بهره، تسلط بر سایر متغیر‌ها در اقتصاد نیز افزایش می‌یابد.
تغییر نرخ بهره در بازار عرضه و تقاضا
در بازار بین بانکی یا شبانه(به دلیل سررسید ۲۴ ساعته این بازار به آن شبانه نیز گفته می‌شود) نرخ بهره تحت اثر کشمکش بین عرضه و تقاضای منابع مالی تعیین می‌شود. طبق قانون عرضه و تقاضا، هرچقدر فشار تقاضا بیشتر از میزان عرضه باشد، به همان نسبت مشتریان حاضرند هزینه بیشتری برای به دست آوردن منابع مورد نظر خود بپردازند. اصلی‌ترین هزینه معامله در بازار بین بانکی نیز نرخ بهره آن بازار است. بنابراین با افزایش تقاضای منابع مالی در بازار بین بانکی، انتظار می‌رود نرخ بهره افزایش یابد.
رشد نرخ بهره در هفته گذشته
مشاهدات نشان می‌دهد نرخ بهره در هفته گذشته حدود ۲۳.۶۳ درصد رقم خورده که در جایگاهی بالاتر از هفته گذشته قرار دارد. عموما بانک مرکزی برای کنترل نرخ بهره از عملیات اعتبارگیری قاعده‌مند و بازار باز استفاده می‌کند. افزایش جزئی نرخ بهره در شرایطی رقم خورده که علاوه بر ثبات میزان تزریق پول در بازار باز طی دو هفته گذشته، اعتبارگیری قاعده‌مند بانک‌ها از بانک مرکزی در هفته اخیر به صفر رسیده است.
اعتبارگیری قاعده‌مند شرایطی است که در آن بانک ها به مدت ۲۴ ساعت با نرخ بهره ۲۴ درصد از بانک مرکزی استقراض می‌کنند. عملیات بازار باز یا ریپو نیز به شرایطی گفته می‌شود که در آن بانک‌ها به مدت مشخص(در حال حاضر ۷ روز) اوراق بهاردار خود را نزد بانک‌ها به امانت گذاشته و معادل آن و با نرخ بهره ۲۳ درصد اوراق دریافت می‌کنند.
تغییرات نرخ بهره بین بانکی در ۱۴۰۲
بررسی روند نرخ بهره بین بانکی گزارش شده از بانک مرکزی نشان می‌دهد این نرخ در سال ۱۴۰۲ از ۲۳.۳۶ درصد تاکنون یک روند صعودی پیموده است. بدین ترتیب تغییرات نرخ بهره به ۳ بازه قابل تقسیم هستند، اولین بازه از ابتدای سال تا ۱۰ خرداد ۱۴۰۲ که علی‌رغم تزریق پول ۱۰۰ هزارمیلیاردی در بازار باز، نرخ بهره روند صعودی شدیدی گرفته بود به گونه‌ای که حتی در هفته آخر اردیبهشت به ۲۳.۷۶ درصد رسید.
دومین بازه زمانی مربوط به سیاست پاسخ صددرصدی به تقاضای بانک‌ها در عملیات بازار باز بود. در این دوره که از ۱۰ خرداد تا ۱۳ شهریور ادامه داشت، مشاهده می‌شود همزمان با اعمال این سیاست، نرخ بهره بین بانکی روند صعودی بسیار ملایمی در پیش گرفت و تاحدودی کنترل شد؛ اما نکته مهم این بود که حتی کمترین میزان تزریق هفتگی پول در بازار باز طی این دوره، باز هم حدود ۱۱۰ همت پول به اقتصاد تزریق می‌شد که در جایگاه خود ممکن بود از کانال‌های دیگری مانند افزایش پایه پولی و نقدینگی، به تورم دامن بزند.
با افت ناگهانی فشار تزریق پول در بازار باز طی اواخر تابستان و اوایل پاییز به حدود ۹۰ همت، نرخ بهره با جهشی ناگهانی به قله تاریخی خود یعنی ۲۳.۸ درصد رسید اما با گذشت زمان و افزایش ملایم پول تزریق شده به بازار باز، این التهاب فروکش کرد.
در حال حاضر حدود ۳ هفته است که نرخ بهره به نزدیک کانال حرکتی خود در اواخر دوره سیاست پاسخ صددرصدی به تقاضای بانک‌ها در بازار باز رسیده است. آمارها نشان می‌دهند اکنون به صورت هفتگی حدود ۱۱۸ همت از ناحیه بازار باز در اقتصاد تزریق می‌شود و همچنان نرخ بهره در کانال ۲۳.۶ درحال نوسان است.
