به گزارش اکوایران، ارزش کل اوراق نقدی دولتی فروش رفته از ابتدای سال جاری تا هفته اول آبان در مقایسه با مقطع زمانی مشابه در سال ۱۴۰۱ افزایش یافته است. همچنین مطالعات حاکی از کاهش مشارکت بانک‌ها و در عوض افزایش حضور فعالان بازار سرمایه در این حراج هستند. برخی از کارشناسان این اتفاق را با سیاست‌های بانک مرکزی و وقوع تورم بی‌ارتباط نمی‌دانند.

همچنین گزارش‌های بانک مرکزی حاکی از عرضه نوع جدیدی از اوراق با نام اراد ۱۴۱ است که ظاهرا از محبوبیت بالایی میان خریداران برخوردار بوده است. 

افزایش حجم اوراق نقدی فروخته شده

بر اساس گزارش‌های منتشر شده از وزارت اقتصاد و دارایی، مجموع کل اوراق عرضه شده تا هفته اول آبان در سال ۱۴۰۲ نسبت به بازه مشابه در سال گذشته، افزایش یافته است. مطالعات نشان می‌دهد در سال ۱۴۰۱ طی ۲۳ حراج تا تاریخ ۳ آبان، حدود ۵۳.۸ همت(هزار میلیارد تومان) اوراق مشارکت نقدی و تقریبا ۳۵ همت اوراق خزانه(اوراق مشارکت غیرنقدی) فروخته شد. این درحالیست که تا هفته نخست آبان سال جاری تنها ۱۳ حراج اوراق قرضه دولتی برگزار شده که ارزش اوراق نقدی به فروش رفته در این بازه زمانی حدود ۶۲.۴ همت و مبلغ اوراق غیرنقدی معادل ۳۰ همت به ثبت رسیده است. 

به‌طور کلی انتشار اوراق با هدف پوشش هزینه‌های دولتی صورت می‌گیرد. باتوجه به اینکه در سال گذشته نیز برای پوشش عدم تحقق درآمدهای بودجه، اوراق مالی بیش از سقف پیشبینی شده منتشر شد، این احتمال وجود دارد در سال جاری نیز بخشی از ردیف‌های درامدی بودجه محقق نشود و دولت مجبور به انتشار اوراق بیشتری نسبت به پیشبینی‌ها شود. 

14020807

غیبت بانک‌ها در حراج‌های دولتی چه توجیهی می‌تواند داشته باشد؟ 

محاسبات نشان می‌دهد که تا تاریخ مذکور، میزان مشارکت بانک‌ها در این حراج‌ها نسبت به سال گذشته بسیار کاهش یافته است. بر اساس داده‌های بانک مرکزی، از میان ۱۳ حراج اوراق دولتی برگزار شده در سال جاری، بانک‌ها تنها در ۵ حراج مشارکت کرده‌اند. میزان خرید اوراق مشارکت نقدی دولتی توسط بانک‌ها تنها در دو حراج ابتدایی رقم چشمگیر داشته و سپس میزان آن شدیدا افت کرده است. 

1402080413

برخی از کارشناسان عقیده دارند استقبال زیاد بانک‌ها در بازار اوراق نقدی طی حراج اول و دوم، به دلیل نیاز آن‌ها به اوراق برای امتیاز شرکت در عملیات بازار باز و اعتبارگیری قاعده‌مند بوده است. سپس  پیرو سیاست‌گذاری‌های جدید بانک مرکزی در راستای کنترل ترازنامه بانک‌‌ها و افزایش نیاز بنگاه‌های اقتصادی به سرمایه در گردش در اثر تورم، بانک‌ها با محدودیت نقدینگی روبه‌رو شده و در تنگنا هستند. بنابراین در سال جاری بجز دو حراج اول، تمایل زیادی برای مشارکت در حراج اوراق دولتی نداشته‌اند. 

بر اساس مطالعات، از ابتدای سال تا هفته اول ۱۴۰۱ حدود ۳۲.۱ درصد از اوراق به فروش رسیده با ارزش ۱۷ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان، توسط بانک‌ها خریداری شده بود. اما در مقطع زمانی مشابه در سال ۱۴۰۲، سهم بانک‌ها از خرید اوراق مشارکت نقدی به ۲۵.۳ درصد معادل با ۱۵ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان رسیده که در مقایسه با سال گذشته، تغییر چشمگیری بنظر می‌رسد. 

پررنگ‌تر شدن نقش فعالان بازار سرمایه

مشتریان اوراق نقدی دولتی به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند. گروه دومی که تمایل به خرید اوراق مشارکت عرضه شده توسط دولت را دارند، بورسی‌ها هستند. اغلب هدف افراد حقیقی و حقوقی از خرید این دسته از اوراق، کسب سود است. به دلیل ریسک مالی پایین این اوراق و همچنین سودهای ثابت، هرساله افراد زیادی تمایل در این اوراق سرمایه گذاری می‌کنند. مشاهده می‌شود که حضور فعالان بازار سرمایه در حراج اوراق دولتی در سال جاری پررنگ‌تر از سال‌های گذشته شده است. بدین ترتیب سهم مشارکت فعالان این بازار در حراج اوراق قرضه دولتی از ۶۷.۶ درصد در سال گذشته، به ۷۴.۶ درصد در سال جاری رسیده که معادل با افزایش ارزش خرید از ۳۶.۴ همت در هفت ماهه ۱۴۰۱ به ۴۶.۵ همت در هفت ماهه ۱۴۰۲ است. شایان ذکر است تمامی تحلیل‌های گزارش فوق بر مبنای اطلاعات مربوط به بازه زمانی ابتدای سال تا هفته اول آبان هر سال صورت گرفته و آمار مربوط به بقیه ماه‌ها وارد محاسبات نشده است. 

عرضه اوراق مالی جدید اسلامی اراد ۱۴۱

در سیزدهمین حراج اوراق قرضه دولتی در سال جاری، گروهی جدید از اوراق مالی به نام اراد ۱۴۱ ارائه شده است. نرخ سود اسمی این اوراق همان معادل ۲۰.۵ درصد است اما با توجه به تاریخ سررسید آن یعنی خرداد ۱۴۰۴، نرخ بهره موثر آن به ۲۵.۳ درصد می‌رسد. داده‌ها نشان می‌دهد بیش از ۹۵ درصد اوراق اراد ۱۴۱ عرضه شده در هفته گذشته، توسط بورسی‌ها خریداری شده است. در مقایسه با اراد ۱۳۸ با تاریخ سررسید آبان ۱۴۰۴ و نرخ بهره موثر ۲۵.۶ درصد، اوراق اراد ۱۴۱ از نرخ بهره کمتر اما تاریخ سررسید نزدیک‌تری برخوردار هستند.