فرهنگ اقتصاد ایران: بیش از چهار هزار مؤسسه قرآنی درگیر چالش‌های مالی، بیمه‌ای و حقوقی هستند. اگر این مؤسسات قرآنی را قلب تپنده فعالیت‌های فرهنگی دینی مردمی بدانیم، امروز این قلب نیازمند اکسیژن تازه‌ای از حمایت، سیاست‌گذاری هدفمند و نگاه تمدنی است. به گزارش خبرگزاری اقتصاد ایران ، مریم مرتضوی: در حالی که بیش از چهار هزار مؤسسه […]
فرهنگ
اقتصاد ایران: بیش از چهار هزار مؤسسه قرآنی درگیر چالش‌های مالی، بیمه‌ای و حقوقی هستند. اگر این مؤسسات قرآنی را قلب تپنده فعالیت‌های فرهنگی دینی مردمی بدانیم، امروز این قلب نیازمند اکسیژن تازه‌ای از حمایت، سیاست‌گذاری هدفمند و نگاه تمدنی است.
به گزارش خبرگزاری اقتصاد ایران ، مریم مرتضوی: در حالی که بیش از چهار هزار مؤسسه قرآنی مردمی در اقصی نقاط کشور به‌صورت فعال در حال خدمت‌رسانی فرهنگی، آموزشی و تبلیغی هستند، اما واقعیت میدانی آن است که بخش عمده‌ای از این نهادها با چالش‌های جدی مالی، بیمه‌ای، مالیاتی و حقوقی مواجه‌اند؛ چالش‌هایی که اگر به‌صورت جدی چاره‌اندیشی نشود، می‌تواند موتور حرکت مردمی‌ترین جریان آموزش قرآن را با اختلال مواجه کند.
مؤسسات قرآنی؛ ستون مردمی فرهنگ دینی کشور
مؤسسات قرآنی مردمی، از دهه‌های گذشته تاکنون به‌عنوان ستون اصلی تربیت قاریان، حافظان، مربیان و مروجان فرهنگ قرآنی در مناطق مختلف کشور ایفای نقش کرده‌اند. این نهادها با کمترین هزینه‌های دولتی و بیشترین پشتوانه مردمی، توانسته‌اند خلاءهای ناشی از ضعف ساختارهای رسمی در برخی مناطق محروم یا دورافتاده را پوشش دهند.
با این حال، پایداری این مؤسسات در گرو پشتیبانی هدفمند، حمایت حقوقی و توانمندسازی مستمر آن‌هاست؛ امری که طی سال‌های اخیر مورد غفلت واقع شده و امروز به یک موضوع هشدارآمیز ملی تبدیل شده است.
چالش‌های چند‌بعدی مؤسسات قرآنی
حجت الاسلام ارباب سلیمانی، معاون قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، در این باره می‌گوید: بیش از چهار هزار مؤسسه قرآنی در سراسر کشور فعال است که با وجود خدمات ارزشمند، با مشکلات و چالش‌هایی به‌ویژه در حوزه‌های مالی مواجهند.
بررسی کارشناسی وضعیت فعلی نشان می‌دهد که مؤسسات قرآنی با مشکلات عمده‌ای در سه حوزه اصلی مواجه هستند. از یک سو بخشی از این نهادها با مشکلات مالی و کمبود منابع پایدار مواجه هستند. درواقع بسیاری از مؤسسات قرآنی صرفاً با کمک‌های مردمی، شهریه هنرجویان یا بودجه اندک پروژه‌ای فعالیت می‌کنند.
نبود منابع پایدار، عدم دسترسی به بودجه‌های ملی و استانی، و کم‌رنگ بودن حمایت نهادهای حمایتی، موجب شده که بسیاری از مؤسسات با مشکل پرداخت اجاره، حقوق معلمان یا خرید تجهیزات آموزشی مواجه شوند.
مسائل بیمه‌ای و مالیاتی نیز مشکل دیگر در مسیر فعالیت مؤسسات قرآنی است. به بیان دیگر، یکی از گره‌های پرچالش در مسیر فعالیت مؤسسات قرآنی، ابهام در وضعیت بیمه مربیان، مالیات بر فعالیت‌های آموزشی، و عدم معافیت‌های مشخص است. عدم شفافیت در قوانین و نبود سازوکار حمایتی در دستگاه‌های ذی‌ربط، موجب سردرگمی، بدهی‌های انباشته و حتی تعطیلی برخی مؤسسات شده است.
از سوی دیگر، بخش قابل توجهی از مؤسسات تازه‌تأسیس یا آن‌هایی که به‌دلایل مختلف دچار افت عملکرد شده‌اند، نیازمند برنامه توانمندسازی علمی، اجرایی و ساختاری هستند. این مؤسسات اگر از تجربیات نهادهای موفق‌تر بهره‌مند شوند، می‌توانند به سطح بالایی از کیفیت و اثربخشی برسند.
راهکارهای پیشنهادی؛ از مسکن کوتاه‌مدت تا درمان بنیادین
معاون قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در عین حال به راهکارهایی برای حل مسائل مؤسسات قرآنی اشاره می‌کند. او می‌گوید: یکی از اقدامات معاونت در این زمینه، گنجاندن محور حمایت از مؤسسات قرآنی در تفاهم‌نامه‌هایی است که میان معاونت و ادارات کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان‌ها به امضا می‌رسد تا امکان پشتیبانی از طرح‌های خلاقانه و قابل‌توجه آنها ممکن شود.
این در حالی است که کارشناسان حوزه نهادهای دینی و قرآنی بر این باورند که پایداری مؤسسات قرآنی مردمی باید جزء سیاست‌های راهبردی کشور قرار گیرد. در این مسیر، چند راهکار قابل اجرا پیشنهاد می‌شود.
ایجاد یک صندوق حمایت ملی از مؤسسات قرآنی با مشارکت سازمان تبلیغات اسلامی، سازمان اوقاف و نهادهای فرهنگی دیگر می تواند رد این زمینه راهگشا باشد. تدوین بخشنامه‌های حمایتی مالیاتی و بیمه‌ای ویژه مؤسسات قرآنی غیرانتفاعی، برگزاری دوره‌های منظم توانمندسازی مدیریتی، مالی، آموزشی و حقوقی برای مدیران مؤسسات، تسهیل دسترسی به فضاهای آموزشی وقفی و دولتی برای مؤسسات مردمی، تشکیل شبکه ارتباطی میان مؤسسات فعال برای تبادل تجربه، محتوا و منابع انسانی از دیگر راهکارهای حل مسائل مؤسسات قرآنی است.
ضرورت حمایت از قلب تپنده فعالیت‌های قرآنی مردمی
اگر مؤسسات قرآنی را قلب تپنده فعالیت‌های فرهنگی دینی مردمی بدانیم، امروز این قلب نیازمند اکسیژن تازه‌ای از حمایت، سیاست‌گذاری هدفمند و نگاه تمدنی است. عدم توجه به وضعیت این نهادها، موجب شکاف میان آرمان‌های قرآنی نظام و واقعیت‌های اجرایی در میدان خواهد شد. باید دانست حمایت از مؤسسات قرآنی، حمایت از آینده قرآنی نسل جوان و تقویت شبکه مردمی ایمان و هویت دینی در کشور است.
به این ترتیب، ضروری است دستگاه‌های مسئول مانند سازمان تبلیغات اسلامی، سازمان اوقاف، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان امور مالیاتی و بیمه‌ای با رویکردی هماهنگ، به یاری این جریان ریشه‌دار مردمی بشتابند.
