وضعیت مهاجرت در بین دانش‌آموزان مدارس سمپاد - افق اقتصادی

به گزارش خبرگزاری اقتصادایران، الهام یاوری معاون وزیر آموزش و پرورش و رئیس سازمان ملی پرورش استعداد‌های درخشان در برنامه صف اول، درباره آزمون ورودی پایه دهم مدارس سمپاد اظهار کرد: در دو دوره متوسطه اول و متوسطه دوم، دانش‌آموز می‌پذیریم و برای دانش‌آموزانی که در دوره متوسطه اول پذیرفته می‌شوند، برنامه‌ریزی شده که در یک دوره ۶ ساله، آموزش‌های منسجم تربیتی، پژوهشی و علمی را بگذرانند.

وی ادامه داد: شکایتی از سمپاد شده بود و بر اساس آن دیوان عدالت اداری حکم داد که برای گذر از دوره اول به دوره دوم متوسطه، دانش‌آموزان باید مجدداً آزمون بدهند. یعنی مثل بقیه دانش‌آموزان بیرون از سمپاد که برای آزمون تکمیل ظرفیت از آنها مجدداً آزمون می‌گیریم و پذیرای یک عده‌ای از آنها هستیم، برای دانش‌آموزان داخل سمپاد هم آزمون بگیریم.

یاوری افزود: در این شرایط دانش‌آموزانی که در حال حاضر محصل سمپاد هستند، خیلی نگران بودند که فرصت‌های آماده شدن را از دست داده‌اند و در عین حال در روند آموزشی‌شان ممکن است اختلالی پیش بیاید و به این حکم معترض بودند.

وی اضافه کرد: خوشبختانه با همکاری خوب قضات دیوان، حکم نهایی به این تعلق گرفت که بچه‌هایی که فعلاً دانش‌آموز سمپاد هستند، یعنی دانش‌آموزان هفتم، هشتم و نهم فعلی، از این شمول آزمون استثناء شوند.

معاون وزیر آموزش و پرورش ادامه داد: معتقدیم اصولاً برگزاری این آزمون، برنامه‌های تربیتی سمپاد را تا حد زیادی مختل می‌کند به جهت اینکه این برنامه‌ها ۶ ساله هستند و جابه‌جا شدن در میانه راه، برنامه‌های ما را دچار یکسری اختلالاتی می‌کند؛ البته حکم دیوان عدالت، محترم است و باید اجرا کنیم، خود دوستان دیوان هم به ما گفته‌اند که راه برای تجدیدنظرخواهی هنوز باز است. 

* افزایش ۴۵ درصدی دانش‌آموزان دهک‌های یک تا چهار در مدارس سمپاد 

یاوری بیان کرد: یکی از دستاورد‌های مهم دیگر ما که در فضای سمپاد اتفاق افتاده است و باید از هیأت دولت، رئیس جمهور، وزیر آموزش و پرورش تشکر کرد، قولی است که امسال به ما دادند برای دانش‌آموزانی که مربوط به دهک‌های یک، دو، سه و چهار هستند که از پرداخت هزینه‌های تحصیلی سمپاد معاف باشند.

وی افزود: چنانچه می‌دانید مدارس سمپاد بر مبنای مبالغی که از خانواده‌ها دریافت می‌کنند، هزینه‌های جاری خودشان را می‌پردازند و به همین جهت گاهی فشار‌هایی به خانواده‌ها وارد می‌شود، البته سمپاد تخفیف‌های خوبی برای خانواده‌های با دهک‌های پایین پیش از این هم ارائه می‌کرد، اما این تصمیم هیأت دولت خیال خانواده‌ها را راحت کرده است که اگر مربوط به دهک‌های خانواده‌های کم برخوردار هستند، همچنان تلاش‌شان را بکنند که وارد مدارس سمپاد شوند و نگران هزینه‌ها نباشند، حتی بالای دهک‌های چهار رامی‌خواهم از خانواده‌ها خواهش کنم که در صورتی که فرزند مستعدی دارند، بدانند بدون نگرانی هزینه‌های تحصیلی، تلاش‌شان را داشته باشند.

معاون وزیر آموزش و پرورش اضافه کرد: بر اساس مصوبه‌ای که در شورای عالی آموزش و پرورش داریم، مدارس سمپاد باید نیمی از شهریه مدارس غیرانتفاعی را دریافت کنند، اما به جهت رعایت حال خانواده‌ها معمولاً این مبلغ تا یک سوم و حتی کمتر است. مثلاً در تهران حتماً از یک سوم شهریه‌های مدارس غیرانتفاعی کمتر است. اما تخفیف‌هایی برای خانواده‌هایی که به دلایل متفاوتی نیاز به مساعدت بیشتری دارند، ارائه می‌کنیم و تلاش خیلی زیادی می‌کنیم تا بچه‌ها از دهک‌های پایین‌تر هم به سهولت وارد مدرسه سمپاد شوند.

وی ادامه داد: در سال جاری ۴۵ درصد افزایش در تعداد دانش‌آموزانی که از دهک‌های یک تا چهار در مدرسه ما پذیرفته شده بودند نسبت به سال گذشته داشتیم.

* ۳ هدف ایجاد سمپاد

رئیس سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان به دلایل شکل‌گیری سمپاد اشاره کرد و گفت: ۳ هدف اصلی دارد؛ هدف اول این است که دانش‌آموزانی که از ضریب هوشی بالاتری برخوردار هستند و این بچه‌ها وقتی در اطرافشان، بچه‌های بااستعداد دیگر را نبینند، ممکن است به نوعی از غرور کاذب مبتلا شوند.

وی افزود: در صورتی که اگر با این بچه‌ها کنار همدیگر باشند، آموزش و پرورش می‌تواند سرمایه‌گذاری بیشتری کند؛ این ایده در همه دنیا هم کم وبیش بوده و مدرسه ویژه دانش‌آموزان استعداد‌های برتر وجود دارد.

یاوری با بیان اینکه هدف دوم عدالت آموزشی است، گفت: در سال جاری از ۴۰ رتبه برتر کنکور، ۱۵ نفر جزو مناطق دو و سه آموزشی هستند، که اصطلاحاً مناطق کم برخوردارتر آموزشی محسوب می‌شوند؛ از این ۱۵ نفر در سال جاری، ۱۴ نفرشان دانش آموز سمپاد هستند. در سال گذشته از ۱۴ نفر، همه ۱۴ نفری که برای مناطق کم برخوردار بودند، سمپادی بودند. دختر خانم‌هایی که وارد این رتبه‌های برتر می‌شوند، اغلب سمپادی هستند.

وی گفت: می‌خواهم بگویم سمپاد مسیری برای ورود بچه‌هایی است که بضاعت مالی کافی برای وارد شدن به مدارس غیرانتفاعی خوب را ندارند یا حتی در مناطقی زندگی می‌کنند که اصلاً مدارس غیرانتفاعی برتر آنجا وجود ندارد و سمپاد این امکان را دراختیار آنها قرار می‌دهد که استعدادهایشان را شکوفا کنند و به رشد کافی برسند.

یاوری اضافه کرد: سومین دلیل و مأموریت مهم سمپاد این است که هر کشوری نیاز به افرادی دارد که اصطلاحاً به آنها نخبه می‌گوییم. برای اینکه بتوانند آن سقف‌های شیشه‌ای، محدودیت‌هایی که گاهی ذهنی هم هستند، بشکنند و با تزریق اعتماد به نفس به مردم و با تلاش‌شان بعضی از مشکلات کشور را حل کنند؛ در گذشته تقریباً ۵۰ ساله خودمان هم ستاره‌های خیلی درخشانی از بچه‌هایی داشتیم که از خانواده‌های متفاوت و متنوع توانسته‌اند این فضا را ایجاد کنند.

* تنها ملاک ورود به سمپاد فقط آزمون ورودی است

یاوری با بیان اینکه بیش از ۷۰۰ مدرسه سمپاد در سراسر کشور داریم که در دوره‌های اول و دوم متوسطه فعالیت می‌کند، اظهار کرد: حدود ۱۳۰ هزار دانش‌آموز در این مدارس مشغول به تحصیل هستند.

وی به وضعیت آزمون‌های سمپاد اشاره کرد و گفت: یکی از دستاورد‌های اخیر سازمان که برای آن خیلی خوشحال هستم این است که کیفیت آزمون ما از سال ۹۹ به بعد دائماً رو به بهبود است، هم از جهت صحت سؤال‌ها و هم از جهت تنوع و تازگی سؤال‌ها.

معاون وزیر آموزش و پرورش در واکنش به این پرسش که «احتمالاً ممکن است کسی بتواند با سفارش وارد سمپاد شود؟»، تصریح کرد: به هیچ وجه. هیچ سهمیه‌ای وجود ندارد، یکی از مشهورترین نکات در مورد سمپاد این است که سهمیه‌ای برای کسی قائل نیستیم و تنها ملاک ورود به سمپاد فقط آزمون ورودی است؛ ما به شدت قانونمدار عمل می‌کنیم؛ما انواع سفارش‌ها را داریم همینطور آدم‌هایی که حاضر هستند مبالغ خیلی هنگفتی را بپردازند برای اینکه بچه‌های‌شان وارد این مدارس شوند ولی حتی به یک مورد هم جواب مثبت نمی‌دهیم. 

وی درباره آزمون‌های سمپاد گفت: در آزمون پایه ششم به هفتم فقط تست هوش است و بیشتر روی هوش‌های پنجگانه‌ای که در آزمون‌های بین المللی استاندارد تأکید می‌شود، متمرکز است و در آزمون پایه نهم به دهم، علاوه بر تست هوش، اندکی تست اطلاعات تحصیلی هم از بچه‌ها می‌گیریم که آنها هم البته فهم عمیق‌تر و دانش‌ تحلیلی‌تر بچه‌ها را در حوزه‌های درسی می‌سنجند. 

* وضعیت مهاجرت در سمپادی‌ها

رئیس سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان در پاسخ به این پرسش «تاکنون پیگیر بودید که فارغ التحصیلان مدارس شما یعنی کسانی که دهه‌های قبل فارغ‌التحصیل شده‌اند، الان کجا هستند»، گفت: متأسفانه به دلیل خلأ قانونی که وجود دارد و آموزش و پرورش بعد از پایان دوره تحصیلات عمومی مسؤولیت در مقابل این بچه‌ها ندارد، پایگاه‌های داده یا اطلاعات موثق آماری در مورد این افراد وجود ندارد.

وی ادامه داد: بنده مشخصاً نمی‌توانم خدمت شما بگویم که چند درصد از این بچه‌ها در حال حاضر چه مسؤولیت‌هایی در کشور دارند. اما نمونه‌ای اگر بخواهیم بررسی کنیم، براساس نمونه‌های آماری که اطلاعات آنها را جمع‌آوری کرده‌ایم، میزان مهاجرت در این بچه‌ها کم و بیش شبیه هر جمع نخبگانی دیگر در کشور است.

یاوری افزود: این عدد خیلی پایین نیست و شبیه فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های خوب کشور است یعنی کم و بیش همان عدد است؛ اما همان درصد خوبی که داخل ایران باقی می‌مانند خوشبختانه مسؤولیت‌های خیلی ارزشمندی را در حوزه‌های متفاوت از حوزه ادبیات و هنر و فرهنگ تا حوزه علم، فناوری، پزشکی و مسؤولیت‌های مدیریتی در کشور دارند؛ سمپادی‌های خیلی قوی داریم که الان به شدت اثرگذار هستند. 

وی ادامه داد: علت عمده مهاجرت، شکافی است که در سال‌های گذشته بین سمپاد در دوره تحصیلی عمومی و بنیاد نخبگان و وزارت علوم وجود داشته است که متولی پرورش این بچه‌ها بعد از ورود به دانشگاه هستند و ما به شدت تلاش می‌کنیم تا این شکاف را کاهش بدهیم. به عنوان مثال در سال گذشته باشگاه دانش‌پژوهان جوان را تأسیس کردیم و این بچه‌ها بعد از اینکه فارغ‌التحصیل می‌شوند مدت کوتاهی را در باشگاه دانش پژوهان جوان خدمات دریافت می‌کنند و بعد بلافاصله وارد برنامه‌های بنیاد نخبگان می‌شوند و بنیاد ملی نخبگان هم برنامه‌های خوبی برای به کارگیری آنها دارد. 

* ۶۵ درصد از مدال آوران جهانی در المپیاد‌های جهانی علمی، بچه‌های سمپاد هستند

یاوری در پاسخ به این پرسش که «درصد قبولی‌های کنکوری‌تان ۱۰۰ است؟»، اظهار کرد: اینطور نیست. به هر حال بچه‌ها در طول زمان ممکن است انگیزه درس خواندن‌شان را از دست بدهند، تیزهوش بودن به هیچ وجه برای موفقیت کافی نیست و احتیاج است که همراه با تلاش و کوشش باشد، اما درصد خوب و درخشان است.

وی افزود: ۶۵ درصد از مدال آوران جهانی در المپیاد‌های جهانی علمی، بچه‌های سمپاد هستند، حدود ۷۰ درصد از رتبه‌های تک رقمی و رتبه‌های زیر ۳ هزار کنکور، دانش‌آموزان سمپاد هستند و در اغلب دانشگاه‌های خوب، بزرگ‌ترین مجموعه دانشجویی، فارغ‌التحصیلان مدارس سمپاد هستند.

معاون وزیر آموزش و پرورش گفت: در حال حاضر سمپاد دو معاونت دارد که یکی از این معاونت‌ها به برنامه‌ریزی برای مدارس سمپاد می‌پردازد و معاونت دیگر، پرورش استعداد‌های فراگیر است که در آن معاونت، نگران استعداد‌های خوبی هستیم که به هر دلیل بیرون از مدارس سمپاد هستند؛ این بچه‌ها ممکن است نخواسته‌اند وارد مدارس سمپاد شوند، یا به هر دلیلی نتوانسته‌اند وارد مدارس سمپاد شوند یا حتی ممکن است مربوط به شهر‌هایی باشند که جمعیت آنقدر کم است که ما مدارس سمپاد نداریم.

وی با اشاره به اینکه در المپیاد‌های جهانی تقریباً جزو پنج کشور اول محسوب می‌شویم، افزود: توجه کنید رقبای ما کشور‌هایی هستند که جمعیت‌شان چندین برابر ما هست و  نظام آموزشی خیلی خوبی دارند و به طور طبیعی انتظار می‌رود که تعداد بااستعداد‌ها در این کشور‌ها خیلی بیشتر از کشور ما باشد؛ در سال گذشته در المپیاد نجوم از ۱۰ نفری که از کشور ما اعزام شدند ۹ نفر مدال طلای المپیاد نجوم را گرفتند، کشور بعدی امریکا است که فقط ۳ طلای نجوم گرفته است.

رئیس سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان در پاسخ به این پرسش که چند درصد از مدیرانی که در سمپاد کار می‌کنند خودشان سمپادی هستند؟، گفت: زیاد هستند؛ ما یک سنت خیلی زیبایی در مدارس سمپاد داریم که بچه‌ها بعد از اینکه فارغ‌التحصیل می‌شوند، به مدارس‌شان بر می‌گردند و آنجا در کسوت معلم یا در کسوت معاون، خدمات ارائه می‌کنند.

وی درباره کلاس‌های مؤسسات آزاد برای ورود به سمپاد، گفت: خواهشم از خانواده‌ها این است که بچه‌ها را درگیر فضای سنگین تست و کنکور نکنید و اجازه بدهید این‌ها کودکی‌شان را کنند؛ بچه‌ای که با فشار اولیاء و با فشار این تجربه‌های سنگین تست و کنکور و رقابت در دوره دبستان وارد مدارس سمپاد می‌شود به احتمال خیلی زیاد در فشار سنگین درسی مدارس سمپاد دچار کمبود می‌شود؛ واقعاً نمی‌خواهیم با این روش‌ها بچه‌هایی که توانایی ذهنی کافی ندارند وارد سمپاد کنیم؛ به علاوه اینکه ما در سمپاد همه تلاش‌مان را می‌کنیم که با پیش‌بینی‌ناپذیر کردن آزمون و با ایجاد تنوع در آزمون، کاری کنیم که اثر این آموزش‌ها کاهش پیدا کند.