خط آهن امیرآباد و کاسپین، جایگزینی برای دریای سرخ؛ ضرورتی به نام ترانزیت ریلی - افق اقتصادی

بازار؛ گروه بین الملل: تشدید تنش در دریای سرخ طی هفته های گذشته و به خصوص، روزهای اخیر منجر به شکل گیری جریانی جدید برای جایگزین سازی دیگر مسیرهای پیش رو با این دریا شده است. با نگاهی گذرا به نقشه منطقه و راه های مواصلاتی میان شرق و غرب می توان تشخیص داد که مسیر شمال در حال حاضر، بهترین گزینه پیش رو برای جایگزین سازی با دریای سرخ است.

بندر امیرآباد، نگین درخشان ایران در دریای خزر
بندر امیرآباد در نزدیکی ساری اگرچه طی سال های گذشته دستکم با بی مهری بخش ریلی مواجه شده، اما به نظر می رسد با اهمیت یافتن مسیر دریای خزر طی هفته های گذشته، اهمیت نهفته این بندر نیز تا حد زیادی هویدا شده است.
به عنوان مثال، مدیرکل بندر امیر آباد در تاریخ ۱۹ دی ماه از تخلیه ۱۳ واگن حامل ۱۲۲۰ عدل پنبه و الیاف در این بندر خبر داد که از طریق شبکه ریلی و کشور ترکیه وارد ایران شده است.
حمل و تخلیه این بار ریلی از آن جهت بسیار حائز اهمیت است که اولا، این بار از طریق شبکه ریلی وارد بندر امیرآباد شده و ثانیا، مبداء بار نیز کشور ترکیه بوده که از مهمترین منابع بار صادراتی به ایران و بار ترانزیتی به کشورهای CIS محسوب می شود.

مدیرکل بندر امیر آباد نیز به همین نکته اشاره داشته و معتقد است: با ابراز خرسندی از رونق حمل ریلی کالا به تنها بندر شمال کشور که از این مزیت برخوردار است اظهار داشت، ارائه خدمات مطلوب دستگاه‌های اجرایی همانند بنادر و دریانوردی، راه آهن و گمرک می‌تواند نقش بسزایی در رونق و گسترش حمل ریلی کالا جهت صادرات و ترانزیت داشته باشد و بررسی‌های به عمل آمده نشان می‌دهد صاحبان کالا و تجار به حمل ریل پایه روی آورده و ترغیب شدند.

تحرکات مثبت راه آهن ایران در توسعه ترانزیت دریای خزر
به نظر می رسد بار ریلی وارد شده به بندر امیرآباد در حاشیه تلاش های اخیر راه آهن ایران برای فعالسازی مسیر ترانزیتی شرق به غرب دریای خزر با محوریت بندر امیرآباد به عنوان تنها بندر متصل به شبکه ریلی در سواحل شمالی کشور انجام شده که این اقدام می تواند تا حد زیادی مثبت ارزیابی شود.

در صورتیکه ایران قصد داشته باشد سهم خود از ترازیت دریای خزر را به میزان چشمگیری افزایش داده و در کنار کشورهایی چون جمهوری آذربایجان و قزاقستان بایستد، می بایست سرمایه گذاری سنگینی در این بخش انجام داده و علاوه بر رفع گسستگی هایی چون مسیر ریلی رشت – آستارا، به افزایش تعداد بنادر متصل به ریل در حاشیه دریای خزر و همچنین توسعه ظرفیت های بارگیری آنها اقدام نماید

هفته گذشته نیز پروتکل تشکیل کریدور ازبکستان – ترکمنستان – ایران – ترکیه در حاشیه برگزاری دوازدهمین نشست وزرای حمل و نقل کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی (اکو) به امضا رسید. در جریان برگزاری این نشست، نخستین گردهمایی راه آهن های کشورهای حاضر در قالب کریدور چند وجهی استانبول نیز برگزار شده که طی آن، تعرفه حمل بار در کریدور مذکور مورد بحث قرار گرفت.
نمایندگان راه آهن های عضو کریدور استانبول همچنین بر لزوم کاهش تعرفه های ترانزیت ریلی به منظور افزایش میزان حمل بار در مسیر تاکید کرده و بر همین اساس، سند همکاری طرف ها برای تسهیل در راه اندازی هرچه سریعتر کریدور مذکور تنظیم و امضا شد.

لزوم توجه بیشتر به بندر امیرآباد و تکمیل بندر کاسپین
اگرچه شیوه های مختلف حمل و نقل و سرمایه گذاری بر روی آنها در رونق صنعت ترانزیت بسیار حائز اهمیت به نظر می رسند؛ اما با اینحال باید توجه داشت که بنادر و تجهیز آنها نیز نقشی بسیار کلیدی در ظرفیت سازی ترانزیت ایفا می کنند.
به عنوان مثال، در بندر امیرآباد علیرغم امکانات چشمگیر موجود، همچنان شاهد عدم راه اندازی سیستم «رو – رو» هستیم که همین امر، زمان و هزینه ترانسشیپمنت بار از قطار به کشتی و بالعکس را افزایش داده و نهایتا منجر به کاهش مزیت رقابتی حمل و نقل ریلی خواهد شد. لذا، تکمیل زیرساخت های مورد نیاز در بنادر نیز بسیار حائز اهمیت است.
اما نکته دیگر در همین خصوص، لزوم تکمیل زیرساخت های بندر کاسپین در استان گیلان و نزدیکی بندر انزلی است که قرار است طی سال های آتی به عنوان دومین بندر متصل به ریل کشور در دریای خزر آغاز به فعالیت نماید.
این در حالیست که این بندر، هنوز به لحاظ زیرساختی با مشکلات بزرگی به ویژه برای بهره برداری بخش ریلی مواجه بوده که در عمل، اتصال ریلی را با مشکل مواجه خواهد کرد.
در صورتیکه ایران قصد داشته باشد سهم خود را از ترازیت دریای خزر به میزان چشمگیری افزایش داده و در کنار کشورهایی چون جمهوری آذربایجان و قزاقستان بایستد، می بایست سرمایه گذاری سنگینی در این بخش انجام داده و علاوه بر رفع گسستگی هایی چون مسیر ریلی رشت – آستارا، به افزایش تعداد بنادر متصل به ریل در حاشیه دریای خزر و همچنین توسعه ظرفیت های بارگیری آنها اقدام نماید.