به گزارش اکوایران، رشد ۹ ماهه متغیر پول در سال جاری بالاتر از ۲۲ درصد محاسبه شده که در مقایسه با همین بازه زمانی در سال ۱۴۰۲ ، حدود ۱۲ واحد درصد رشد داشته است. این‌ها درحالی است که رشد ۹ ماهه شبه‌پول در سال جاری پایین‌تر از ۲۲ درصد برآورد شده است. احتمالا علت […]
به گزارش اکوایران، رشد ۹ ماهه متغیر پول در سال جاری بالاتر از ۲۲ درصد محاسبه شده که در مقایسه با همین بازه زمانی در سال ۱۴۰۲ ، حدود ۱۲ واحد درصد رشد داشته است. این‌ها درحالی است که رشد ۹ ماهه شبه‌پول در سال جاری پایین‌تر از ۲۲ درصد برآورد شده است. احتمالا علت این امر در حوادث و اتفاقات سیاسی سال ۱۴۰۳ نهفته است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد بعد از خروج آمریکا از برجام در سال ۹۷ و بازگشت تحریم‌ها، رشد ۹ ماهه پول افزایش یافته و برای اولین بار در ۱۴ سال اخیر رشد پول بالاتر از رشد شبه‌پول ثبت شده است. همچنین در سال ۹۹ به دلیل افزایش زیاد شاخص بورس در مرداد این سال، رشد متغیر پول مشاهده شده که در مدت ۱۴ سال گذشته بی سابقه بوده است. به طور کلی می‌توان گفت افزایش نااطمینانی و انتظارات تورمی در اقتصاد موجب می‌شود تا رشد پول در مقایسه با شبه‌پول بالاتر برآورد شود.
شرحی مختصر از متغیرهای پولی
براساس علم اقتصاد، پولی که به صورت مستقیم توسط بانک مرکزی خلق شده و در جریان اقتصاد قرار گیرد پایه‌پولی یا پول پرقدرت نام دارد. سپس پول خلق شده با ضریب مشخص که به ضریب فزاینده مشهور است تبدیل به نقدینگی شده و در نهایت منجر به افزایش قیمت‌ها و تورم می‌شود. البته این دیدگاه مربوط به کسانی است که به برونزایی پول باور دارند. در مقابل کسانی که به درونزایی پول باور دارند، جهت علیت را از نقدینگی به سمت پایه‌پولی می‌دانند.
از طرف دیگر نقدینگی خود از دو جز تشکیل شده است. جز اول پول است که شامل اسکناس و مسکوک در اختیار مردم می‌شود. شبه پول جز دوم تشکیل دهنده نقدینگی است که شامل سپرده‌های بلندمدت است.
براین اساس می‌توان گفت در مواقعی که رشد پول بیشتر از شبه‌پول است این امر می‌تواند نمایانگر افزایش انتظارات تورمی باشد. به این صورت که در ذهن مردم تورم انتظاری صعودی است و وقتی نرخ بهره ثابت باشد، نرخ بهره حقیقی منفی شده و در نتیجه سپرده‌های بلندمدت بانکی که همان شبه‌پول را تشکیل می‌دهند جذابیت خود را از دست می‌دهند. بنابراین سیالیت نقدینگی به طور نسبی زیادتر شده و در کوتاه‌مدت و میان‌مدت نرخ تورم افزایش پیدا می‌کند.
بالا و پایین رشد ۹ ماهه پول و شبه‌پول در دهه ۹۰
آمارها حاکی از آن است که از سال ۹۰ تا سال ۹۷ به طورکلی رشد متغیر پول کمتر از شبه‌پول بوده است. نقطه اوج این روند در سال ۹۲ ثبت شده است. در این سال رشد ۹ ماهه شبه‌پول برابر با ۲۷.۶ درصد محاسبه شده درحالی که رشد پول منفی ۵ درصد برآورد شده است. این امر می‌تواند نشان از آن باشد در بازه زمانی مورد اشاره مردم همچنان به سپرده‌های بلندمدت علاقه بیشتری داشته‌اند تا پول نقد. این اتفاق همچنین می‌تواند بیانگر ثبات انتظارات تورمی در اقتصاد باشد.
با همه این‌ها رشد ۹ ماهه پول بعد از خروج ترامپ از برجام و بازگشت تحریم‌ها که موجب ایجاد یک چشم‌انداز منفی و نامطمئن در اقتصاد ایران شد افزایش یافت. در سال ۹۷ ، رشد ۹ ماهه پول ۲۵.۷ درصد بوده با این‌وجود نرخ رشد شبه‌پول ۱۳.۸ درصد برآورد شده است. در سال ۹۸ نیز این شرایط ادامه یافته و رشد ۹ ماهه پول برابر با ۲۷.۴ درصد و رشد شبه‌پول ۱۸.۹ درصد محاسبه شده است. این امر نشان دهنده کاهش جذابیت سپرده‌های بلندمدت و افزایش نسبی سیالیت نقدینگی در آن بازه زمانی است.
این روند در سال ۹۹ به اوج خود رسید. به‌طوری که در سال ۹۹ رشد ۹ ماهه پول به بالاترین مقدار خود در چهارده سال گذشته رسید. رشد حجم پول در آذر این سال نسبت به اسفند سال ۹۸، ۴۴.۴ درصد برآورد شده که نسبت به رشد ۲۲.۹ درصدی شبه‌پول بسیار بالاتر بوده است. البته اتفاقات مربوط به بورس هم در این امر بی تاثیر نبوده است. چرا که در این بازه زمانی به علت بازدهی بالای بازار بورس، مردم پول را از سپرده‌های بلندمدت خود خارج کرده و به بازار بورس منتقل کرده‌اند. باید اشاره کرد پول منتقل شده به بازار بورس به دلیل امکان نقدشوندگی بالا در گروه پول از اجزای نقدینگی قرار می‌گیرد.
وضعیت رشد بخش سیال نقدینگی در سال‌های اخیر
رشد ۹ ماهه متغیر پول در سال ۱۴۰۱ باز هم افزایش شدیدی را تجربه کرده است. علت این امر احتمالا به اتفاقات این سال مربوط است. حوادث سال ۱۴۰۱ موجب شد تا نااطمینانی و عدم قطعیت در اقتصاد زیاد شده و افزایش تورم انتظاری در ذهن مردم رخ دهد. در نتیجه مردم به نسبت سرمایه‌گذاری در حساب‌های بلندمدت را کاهش داده و پول خود را از حساب‌های بلندمدت خارج کردند. از همین‌رو رشد ۹ ماهه پول به ۴۱ درصد رسیده و رشد شبه‌پول نیز معادل ۱۷.۴ درصد برآورد شود.
در ۹ ماهه ابتدایی سال جاری نیز بعد از اینکه در سال گذشته رشد ۹ ماهه شبه‌پول از پول بالاتر بوده، باز هم رشد پول گوی سبقت را از رشد شبه‌پول ربوده است. به بیان دقیقتر در ۹ ماهه ابتدایی سال گذشته رشد پول و رشد شبه‌پول به ترتیب ۱۰.۵ درصد و ۲۱ درصد محاسبه شده است. اما در مدت مشابه امسال رشد پول ۲۲.۴ درصد برآورد شده درحالی که رشد شبه‌پول ۲۱.۷ درصد ثبت شده است. به این ترتیب می‌توان گفت به علت حوادث سیاسی و اقتصادی اتفاق افتاده در سال ۱۴۰۳ باز هم به طور نسبی جذابیت سپرده‌های بلندمدت در نزد مردم کاهش یافته و همچنین نااطمینانی و عدم قطعیت در اقتصاد نسبت به سال گذشته بالاتر رفته است.
