نوسانات ارزی و کاهش جریان نقدینگی در سال ۱۴۰۴، بازار ابزار تهران را با تحولی اساسی مواجه کرده است.
تغییر مسیر بازار ابزار تهران
نوسانات ارزی و کاهش جریان نقدینگی در سال ۱۴۰۴، بازار ابزار تهران را با تحولی اساسی مواجه کرده است. فروشندگان عمده در بازار حسنآباد، که سالها با سفارشهای کلان و قراردادهای اعتباری فعالیت میکردند، اکنون به تک فروشی و فروش آنلاین روی آوردهاند. مشاهدات میدانی و گفتوگوهای خبرنگار ما با فعالان بازار نشان میدهد این تغییر نه یک واکنش موقتی، بلکه نشانهای از یک تحول ساختاری در زنجیره تأمین ابزار است.
بازار حسنآباد: هاب سنتی در آستانه تحول
بازار حسنآباد تهران، دهههاست که بهعنوان مراکز اصلی تأمین ابزار در ایران شناخته میشود. اما بازدیدهای اخیر از راستههای ابزارفروشی حاکی از تغییراتی محسوس است. واحدهای عمدهفروشی که پیشتر بر سفارشهای حجیم و روابط اعتباری متمرکز بودند، به علت عدم ثبات نرخ ارز روابط اعتباری را کاهش داده و با کاهش این نوع مبادلات مواجه شدهاند. بر اساس مشاهدات میدانی، تقاضای سفارشهای عمده در یک سال گذشته تا حدود ۴۰ درصد کاهش یافته، در حالی که فروش آنلاین ابزار تا ۳۵ درصد رشد کرده است. این آمار، بازتاب تغییر رفتار خریداران و فروشندگان در بازار است.
دلایل اصلی این تحول
فعالان بازار، نوسانات ارزی و همچنین کندی گردش سرمایه را عوامل اصلی این تغییر میدانند. بر اساس گزارشهای اقتصادی، مانند دادههای بانک مرکزی ایران در مورد نوسانات ارزی، کاهش قدرت خرید مشتریان صنعتی، از جمله کارگاههای تولیدی و شرکتهای ساختمانی و کاهش معاملات اعتباری، مشتریان را به خریدهای نقدی و خرد سوق داده است. برآورد فعالان بازار نشان میدهد تقاضا برای ابزارهای پرمصرف مانند دریل و پیچگوشتی در بخش خردهفروشی آنلاین تا ۳۰ درصد افزایش یافته است.
داستان مهندس سرتیپزاده: از ایده در پاندمی تا موفقیت دیجیتال
یکی از نمونههای برجسته این تحول، تجربه مهندس سرتیپزاده، مالک فروشگاه ابزار فروشی میباشد. او که ۱۸ سال در بازار حسنآباد به عمدهفروشی ابزار مشغول بود، از زمان پاندمی کرونا در سال ۱۳۹۹ به فکر تغییر مدل کسبوکار خود به فروش آنلاین افتاد. اما این ایده تا سال ۱۴۰۴، زمانی که نوسانات ارزی و کاهش قدرت خرید شرایط را حتی از دوران پاندمی دشوارتر کرد، تنها در حد یک فکر باقی ماند. سرتیپزاده در گفتوگو با خبرنگار ما توضیح داد:
«از زمان کرونا که بازار راکد شد، به فکر فروش آنلاین افتادیم، ولی پیش بینی ما این بود که شرایط مثل قبل میشه و همون روش سنتی جواب میده. اما وقتی نرخ ارز تا این حد بالا رفت و مشتریها دیگه سفارش کلان ندادند، دیگه چارهای نبود. ۶ ماه پیش سایت abzarforushi.com رو راهاندازی کردیم و حالا ابزارهایی مثل دریل و پیچگوشتی برقی رو که همیشه عمده و کارتونی میفروختیم، الان مجبوریم خرده و آنلاین بفروشیم. البته باورم نمیشد اینقدر مشتری جدید پیدا کنیم – از کارگران ساختمانی در مازندران تا نجاران حرفه ای یزد و اصفهان.»
این گذار نهتنها جریان نقدینگی کسبوکار او را حفظ کرده، بلکه دسترسی به مشتریان جدیدی از سراسر ایران فراهم کرده است. ایشان میافزاید: «فروش آنلاین یک فرصت جدیده که اگه زودتر شروعش کرده بودم، الان خیلی جلوتر بودم.»
نمونههای دیگر تحول دیجیتال
آقای سرتیپزاده تنها شخص متاثر از شرایط فعلی نیستند. فروشندگان دیگری نیز در بازار حسنآباد این مسیر را طی کردهاند. برای مثال، یکی دیگر از کسبه، با راهاندازی صفحه اینستاگرامی، فروش ابزارهای خود را به مشتریان خرد در سراسر کشور گسترش داده است. همچنین، پلتفرمهای بزرگ مانند دیجیکالا با عرضه ابزارهای متنوع، به این روند شتاب بخشیدهاند. این تنوع در رویکردها نشاندهنده پویایی بازار ابزار در پاسخ به چالشهای اقتصادی است.
نقش فناوری در بازتعریف بازار
ورود پلتفرمهای دیجیتال و شبکههای اجتماعی، بازار ابزار را متحول کرده است. برآورد فعالان بازار نشان میدهد استفاده از شبکههای اجتماعی برای فروش ابزار تا ۳۵ درصد افزایش یافته است. وبسایتهایی مانند فروشگاه ابزارفروشی و دیگر فروشگاههای آنلاین ابزار امکان خرید آسان ابزارهای پرمصرف را فراهم کردهاند. این پلتفرمها به فروشندگان کمک میکنند موجودی خود را بهتر مدیریت کنند و مستقیماً با مصرفکننده نهایی ارتباط برقرار کنند.
چالشهای فروشندگان سنتی
با وجود فرصتهای ایجادشده، گذار به فروش آنلاین برای بسیاری از فروشندگان سنتی دشوار است. کمبود دانش دیجیتال، هزینههای راهاندازی وبسایت، و مقاومت در برابر تغییر از جمله موانع هستند. یکی از کسبه بازار اظهار داشت: «مدیریت سایت و شبکههای اجتماعی برای ما که سالها به روش سنتی کار کردیم، چالش بزرگی است.» اما تجربه مهندس سرتیپزاده نشان میدهد که با سرمایهگذاری در آموزش و زیرساخت، این موانع قابل رفع هستند.
مقایسه با روندهای جهانی
تحول بازار ابزار در ایران، همراستا با روندهای جهانی است. در کشورهایی مانند ایالات متحده و چین، پلتفرمهایی مانند Amazon و Alibaba سالهاست که فروش ابزار را به فضای دیجیتال منتقل کردهاند. پاندمی کرونا در سالهای ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ این روند را در سطح جهانی تسریع کرد، و در ایران نیز، رشد ۳۰ درصدی پروژههای DIY (خودت انجام بده) در سال ۲۰۲۵، تقاضا برای ابزارهای آنلاین را افزایش داده است. برآوردها نشان میدهد بازار ابزارهای آنلاین در ایران تا ۲۰ درصد سریعتر از بازار سنتی رشد کرده است.
تأثیر بر مصرفکنندگان
این تحولات، دسترسی مصرفکنندگان خرد به ابزار را آسانتر کرده است. کارگران ساختمانی، نجاران خانگی، و مصرفکنندگان عادی اکنون میتوانند ابزارهایی مانند دریل یا پیچگوشتی شارژی را بهصورت آنلاین و با قیمتهای رقابتی خریداری کنند. مشاهدات نشان میدهد قیمت ابزارهای پرمصرف در پلتفرمهای آنلاین تا ۱۵ درصد پایینتر از بازار سنتی است، که گزینههای بیشتری در اختیار خریداران قرار داده است.
تأثیر اقتصادی بر بازار محلی
این تحول، تأثیرات گستردهتری نیز بر اقتصاد محلی داشته است. کاهش سفارشهای عمده، برخی از واحدهای سنتی حسنآباد را با چالش مواجه کرده، اما در عین حال، فرصتهای شغلی جدیدی در حوزه دیجیتال (مانند مدیریت وبسایت و لجستیک آنلاین) ایجاد شده است. تحلیلگران پیشبینی میکنند این روند تا پایان ۲۰۲۵، تا ۱۰ درصد به اشتغال در بخشهای فناوریمحور بازار ابزار بیفزاید.
آینده بازار ابزار ایران
تحلیلگران معتقدند این تحول، اگرچه با چالشهایی همراه است، فرصتهایی مانند کاهش واسطهها، بهینهسازی زنجیره تأمین، و ارتباط مستقیم با مشتری را فراهم میکند. فروشندگان سنتی برای موفقیت در این بازار جدید باید در زیرساختهای دیجیتال و آموزش نیروی انسانی سرمایهگذاری کنند. تجربه مهندس سرتیپزاده، که در ۶ ماه کسبوکار خود را متحول کرد، نمونهای موفق از این انطباق است.
جمعبندی: انقلابی در راه است
بازار حسنآباد تهران، که سالها مرکز تأمین ابزار ایران بوده، در حال تجربه تحولی ساختاری است. کاهش تقاضای سفارشهای عمده و افزایش تقاضا برای خریدهای خرد و آنلاین، فروشندگان را به بازتعریف مدلهای کسبوکار خود واداشته است. داستان مهندس سرتیپزاده، که پس از ۱۸ سال عمدهفروشی و با الهام از چالشهای پاندمی کرونا، با فروشگاه ابزارفروشی به موفقیت در فضای دیجیتال دست یافته، نشاندهنده پتانسیل این تغییر است. به گفته او: «کسانی که با این موج همراه نشن، از بازار جا میمونن.»
شما چه نظری دارید؟ آیا تجربهای از خرید آنلاین ابزار دارید؟ دیدگاههای خود را در بخش نظرات با ما در میان بگذارید یا در شبکههای اجتماعی همراه ما باشید.
نظرات و تجربیات شما
من هم سالها توی حسنآباد ابزار میفروشم، ولی هنوز با فروش آنلاین کنار نیومدم. واقعاً این مدل جواب میده؟ مشتریها اعتماد میکنن؟
متاسفانه خیلی از مشاغل دچار همین تغییر شدند و کسانی که مثل ما چاره ای جز ادامه روند سنتی ندارند و بودجه کافی برای راه اندازی کسب و کار دیجیتال ندارند هر روز بیش از روز قبل متضرر میشوند.