اخیرا بانک مرکزی گزارشی از کارنامه عملکرد بانک در طرح نهضت ملی مسکن منتشر کرده که جزئیات اولیه آن نشان می دهد بانک ها گوش به فرمان دولت نبوده اند. آنطور که برخی از خبرگزاری ها گزارش داده اند بانک ها در پرداخت تسهیلات به طرح خانه‌سازی دولت فقط به ۱۹ درصد تکالیف خود عمل کرده‌اند. موضوعی که منجر به واکنش جدی ابراهیم رییسی در جلسه شورای عالی مسکن هم شد.

با انتشار چنین خبری اما برخی از کارشناسان و فعالان اقتصادی عنوان کردند که تمامی تقصیر بر دوش بانک ها در این حوزه نیست. از نگاه آنها این گزارش عملکرد علاوه بر این پوسته ظاهری، یک نیمه پنهان هم دارد.

روزبه ظهیری، توسعه‌گر و فعال صنعت ساختمان از جمله طرفداران این نگاه است. او برای توضیح گزارش بانک مرکزی به مبانی طراحی و تصویب قانون جهش تولید مسکن اشاره کرد و به «اکوایران» گفت: این قانون تقریبا شهریور ۱۴۰۰ ابلاغ شده و الان در دوسالگی این قانون به سر می بریم. طبق این قانون قرار بوده که سالیانه ۱ میلیون واحد مسکونی تولید شود و در حوزه مالی هم برای سال اول حدود ۳۶۰ همت تسهیلات بانکی معادل ۲۰ درصد تسهیلات شبکه بانکی پیش بینی شده بود. البته بنا بود این رقم متناسب با تورم برای سال های آینده افزایش پیدا کند.

او در پاسخبه این سوال که مبنای محاسبه و تعیین رقم ۳۶۰ همت چه بوده است؟ اظهار کرد: در قالب این طرح رقمی معادل ۴۰ میلیون تومان به عنوان آورده اولیه برای هر متقاضی در نظر گرفته شده است، از آنجاکه پیش بینی شده بود که در سال نخست معادل یک میلیون واحد مسکونی ساخته شود از محل آورده اولیه معادل ۴۰ همت برای این طرح بودجه تامین  می شود که با ۳۶۰ همت پیش بینی شده از محل تسهیلات بانکی مجموعا ۴۰۰ همت بودجه کل اجرای طرح برای سال نخست در نظر گرفته شده است.

او ادامه داد: با این حساب و کتاب به نظر می رسد در اواخر سال ۹۹ هزینه ناخالص ساخت هر مترمربع واحد مسکونی در این طرح معادل ۴ میلیون تومان برای یک واحد ۱۰۰ متری پیش بینی شده است.

ظهیری در عین حال به آمار متقاضیان ثبت نام کرده در این طرح اشاره کرد و افزود:براساس آماری که البته متاسفانه به شکل جسته گریخته از سایت وزارت راه و شهرسازی قابل دسترسی است؛ حدود ۶ میلیون نفر به عنوان متقاضی در این طرح ثبت نام کردند. از این ۶ میلیون نفر، ۱.۵ میلیون نفر احراز شرایط شدند و نهایتا از این تعداد، متقاضیان نهایی که به شبکه بانکی معرفی شدند و واریز آورده اولیه را انجام دادند به حدود ۶۰۰ هزار نفر می رسد. به این معناکه پس از دو سال از اجرای طرح فقط ۶۰۰ هزار متقاضی موثر در این طرح ثبت نام کرده اند.

این فعال صنعت ساختمان مجموع پروژه های ساختمانی که به مرحله عقد قرارداد رسیده اند را هم ۳۰۰ هزار واحد مسکونی اعلام کرد و توضیح داد: تابه حال براساس آمار بانک مرکزی با درنظر گرفتن پروژه های خودمالکی، ۳۰۰ هزار واحد مسکونی به مرحله ای رسیده اند که امکان تخصیص تسهیلات به آنها وجود دارد. او همچنین به آمار پرداخت تسهیلات به این پروژه ها هم اشاره کرد و گفت: تاکنون از مجموع ۶۰ همت پرداخت شده از سوی ۶۰۰ هزار متقاضی موثر در این طرح به عنوان آورده اولیه، ۵۰ همت از سوی بانک مسکن پرداخت شده است. این به معنی آن است که هنوز ظرفیت بانک مسکن برای پرداخت تسهیلات از محل آورده های مردمی هم تکمیل نشده است.

او تاکید کرد: اگر ما فرض کنیم که ۳۰۰ هزار واحد دیگر هم به زودی به این سبد میتواند اضافه شود که به تعداد ۶۰۰ هزار متقاضی موثر برسیم، داریم در مورد ۲۰۰ همت صحبت می کنیم که این عدد از مجموع تسهیلات پرداخت شده در سال ۱۴۰۰ در کل شبکه بانکی که نزدیک به ۳هزار همت است، چیزی کمتر از ۱۰ درصد است .نکته اینجاست که در سالهای قبل به طور معمول ۵ تا ۶ درصد سهم شبکه بانکی از تسهیلات حوزه مسکن بوده است و الان عددی که عقد قرارداد شده عملا همان ۵ درصد است. پس حداقل تا امروز اگر عقب افتادگی در این برنامه وجود دارد مربوط به عملکرد بانک ها نمی شود.

ظهیری یک نکته دیگر را هم اضافه کرد. به گفته او قطعا تردیدی وجود ندارد که برای پرداخت تسهیلات به بخش مسکن از جمله این طرح چندان تمایل ندارند چراکه اولا باوجود افزایش چهاربرابری تکالیف بانک ها در پرداخت تسهیلات نسبت به عملکرد سالانه محلی برای تامین منابع بانک ها پیش بینی نشده است و دوم آنکه این روند پرداخت تسهیلات حتما ناترازی در بانک ها را بیشتر خواهد کرد.

ویدئوی کامل این گفت‌وگو را می‌توانید اینجا ببینید: